Εικόνες πολλές, γεμάτες συναίσθημα και δημιουργία ανακαλούνται στη μνήμη μου. Εικόνες που φέρνουν στο προσκήνιο φωτεινά πρόσωπα, χαρούμενα γέλια, πάθος , ορμητικότητα, ενδιαφέρον, επιθυμίες, συγκινήσεις, βουρκωμένα μάτια. Εικόνες που ξαναζωντανεύουν δυνατές στιγμές, που ζήσαμε όλοι μαζί τη εβδομάδα υλοποίησης του προγράμματος Comenius, στο 3ο Λύκειο της Πάτρας με θέμα «Η συμβολή των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνία».
Κάθε απόπειρα να βάλω σε μια σειρά τις σκέψεις μου, για όλα όσα διαδραματίστηκαν στη συνάντησή μας, αποτυχαίνει και η σκέψη μου καταλήγει στο πιο ουσιώδες στοιχείο των ανθρωπίνων σχέσεων: τη φιλία.
«Η φιλία είναι μια σχέση ελευθερίας ανάμεσα σε αντιθέσεις και ποικίλες διαφορές που καλλιεργεί με τον πιο εποικοδομητικό τρόπο την ανθρωπιά με την ειλικρίνεια, τη θερμή πίστη και την αγάπη».
Αν οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν τη συνεννόηση και τη ρύθμιση διαδικαστικών θεμάτων, η φιλία είναι αυτή που ορίζει το νόημα της πραγματικής επικοινωνίας και την ποιότητα των σχέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους.
Η φιλία που αναπτύχθηκε ανάμεσα σε μας τους καθηγητές και ανάμεσα στους μαθητές μας , λειτούργησε ως δύναμη για ανταλλαγή απόψεων, ιδεών , παραδόσεων, εθίμων, στην αντιμετώπιση και επίλυση προβλημάτων. Κυρίως , όμως, είναι η θετική δύναμη που ανατροφοδοτεί τη συνεργασία, απελευθερώνει τη φαντασία και ελαχιστοποιεί τον κόπο, απομακρύνει τις αμφιβολίες και κατανικά τις καχυποψίες για τις προθέσεις των άλλων.
Η επικοινωνία μας πλέον δεν είναι η τυπική ανταλλαγή email, αλλά κάθε λέξη αποιτελεί ψηφίδα φιλίας, που όλες μαζί συνθέτουν όμορφες ψηφιδωτές σελίδες, σαν τα ψηφιδωτά του Μουσείου της πόλης μας. Το πιο ωραίο όμως ψηφιδωτό αποτελεί η παρέα του Comenius, γιατί συντίθεται από διαφορετικούς χαρακτήρες , από ανθρώπους με συνειδήσεις που σμιλεύονται στα πλαίσια διαφορετικών πολιτισμών και αναζητήσεων, που έχουν ανάγκη να λειτουργήσει η φιλία ως συνεκτικός ιστός.
H επίσκεψή μας πάλι στην Αρχαία Ολυμπία συμβολίζει και αναδεικνύει την αξία της φιλίας. Το πνεύμα των Ολυμπιακών αγώνων ακυρώνει τις έχθρες των λαών και υποδηλώνει τη βαθιά ανάγκη των ανθρώπων για ειρήνη, πρόοδο και πολιτισμό.
Η φιλία μας εδραιώθηκε μέσα από όλες τις δραστηριότητες της παρέας του Comenius και διευρύνθηκε με την επικοινωνία των μαθητών και την φιλοξενία των οικογενειών, που αγκάλιασαν με ζεστασιά , φροντίδα και αγάπη τους φιλοξενούμενους μαθητές.
Αναμφίβολα οι νέες τεχνολογίες διευκολύνουν την επικοινωνία. Διαφωτιστική του ρόλου των νέων τεχνολογιών υπήρξε η ημερίδα που οργάνωσε για το θέμα μας το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Πάτρας, η σχετική παρουσίαση που είχε ετοιμάσει το 3ο Λύκειο Πάτρας, καθώς και το debate που διηξήχθη με τους μαθητές και των πέντε σχολείων. Όμως η φιλία βαθαίνει την επικοινωνία, γιατί δίνει στις ιδέες συναίσθημα, στη λογική μετριοπάθεια, στο συναίσθημα πίστη, στη γνώση αμφιβολία. Οι νέες τεχνολογίες διευκολύνουν τη διάδοση ιδεών, αξιών, συμπεριφορών, φαντασίας, αν όμως δεν στολιστούν με τα λουλούδια της φιλίας, ποτέ δεν θα μπορέσουν να αποδώσουν καρπούς στο μέλλον, αν δεν αντλήσουν από τις πηγές το νερό της φιλίας , δεν είναι σε θέση να αναβλαστήσουν στο άγονο έδαφος της άρνησης.
Το πρόγραμμά μας υλοποιεί στην πραγματικότητα έναν «πολιτισμό της φιλίας», γιατί οι προβληματισμοί που αναπτύσσονται, οδηγούν ολοένα και περισσότερο στη συνείδηση της αναγκαιότητας της κοινής δράσης, της συνεργασίας των λαών με στόχο την αντιμετώπιση των προβλημάτων του πλανήτη μας.
Το λογότυπο του προγράμματος , «Το μέλλον στα χέρια μας», ενισχύει την αισιοδοξία μας ότι η εποχή μας μπορεί να γίνει αυτόπτης μάρτυρας ενός νέου και συναρπαστικού κεφαλαίου της ανθρώπινης ιστορίας και όχι το τέλος της. Ίσως για κάποιους οι θέσεις αυτές να φαντάζουν ουτοπικές, όμως στον αγώνα για το αδύνατο δεν θα χάσουμε τον εαυτό μας και την ελπίδα για το καλύτερο.
Ό,τι και να σκεφτώ, πάλι στη φιλία καταλήγω. Η φιλία, η δική μας και των μαθητών μας, μας δίνει το δικαίωμα να είμαστε αισιόδοξοι για έναν κόσμο ειρηνικό, αλληλέγγυο, προσανατολισμένο στο σεβασμό του διαφορετικού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Προκειμένου να υλοποιηθούν ανάλογα προγράμματα απαιτείται αισιοδοξία, που αποτελεί μια μορφή επαναστατικής ηθικής , που όμως έχει ανάγκη τη ζωογόνο δύναμη της φιλίας για την ενδυνάμωσή της, γιατί
«Μοιρασμένη λύπη, μισή λύπη,
Μοιρασμένη χαρά , διπλή χαρά».
Ο Άρνολντ Τόϋμπε έχει γράψει ότι «ψυχή του πολιτισμού είναι ο πολιτισμός της ψυχής». Η πνευματική και η συναισθηματική μας ωρίμανση , που χτίζεται μέσα από τη διαδικασία της επικοινωνίας, με οποιοδήποτε μέσο και αν γίνεται, συμβάλλει στην οικοδόμηση του πολιτισμού της φιλίας και στον πολιτισμό της ψυχής .
O υπεύθυνος του προγράμματος
Κρητικός Στάμος
